مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مجموعه مستندات علمی و اجرایی ( دستورالعمل ، استاندارد و ... ) بخش کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب شهری

این مجموعه که توسط معاونت نظارت بر بهداشت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور جمع آوری شده تمام مسائل مهم در بخش کنترل کیفی و بهداشت آب و فاضلاب را شامل می شود و مرجع کامل و معتبر اطلاعات در این زمینه است . برخی از موارد مورد بحث در این مقاله به شرح زیر است :

تجهیزات کلرزنی ، گندزداها ، پیش بینی خوردگی ، جلوگیری از خوردگی ، آلودگی های بیولوژیکی و استانداردها ، آزمایشات بیولوژیک ، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی ، اصول طراحی واحد کلرزنی ، بهره برداری از مخازن ، دستورالعمل ها ، بهسازی چاه ، قنات ، چشمه و گالری ، مشخصات اتاق های کلرزنی ، مراحل اجرای برنامه پایش کیفی منابع آب شرب ، دستگاههای مورد نیاز در آزمایشگاه آب ، کنترل کیفیت در تصفیه خانه آب و طبقه بندی آزمایشگاهها .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبي که در اثر هرنوع استفاده، ديگر مواد خارجي وارد آن شده باشند را فاضلاب مي گويند. نياز شديد انسان به انواع مصارف آب چه در بخشهاي بهداشتي و چه در بخش هاي صنعتي باعث شده است که هر روزه بر حجم فاضلاب توليدي مراکز مختلف افزوده شود. به سبب وجود انواع مواد و ناخالصي ها در فاضلاب، تخلية مستقيم آنها به منابع پذيرنده اي نظير آبهاي سطحي، چاه ها و زمين هاي کشاورزي باعث آلوده سازي مضاعف آنها و به خطر افتادن سلامت موجوداتي که درمجاورت آنها زيست مي کنند، مي شود.
از اين رو براي جلوگيري از آلودگي محيط زيست و حفظ سلامت انسان ها و ديگر جانداران کرة زمين، انواع استانداردهاي زيست محيطي تدوين يافته  و در بسياري از کشورها از جمله کشور ما با وضع قوانين و مقرراتي اجرايي گرديده اند. مطابق استاندارده هاي زيست محيطي کشور ما، فاضلابها پس از تصفيه به سه منبع پذيرنده قابليت تخليه دارند که عبارتند از 1- آبهاي سطحي 2- مصارف کشاورزي وآبياري فضاي سبز و 3- چاه جاذب.
به علت قابليت متفاوت هريک از اين منابع براي پذيرش انواع آلودگي، محدوديتهاي وضع شده براي آنها يکسان نيستند. بطور مثال براي تخلية نيترات به مصارف کشاورزي غلظت محدود کننده اي در نظر نگرفته شده در حاليکه براي تخلية همين فاضلاب به آب سطحي لازم است که غلظت نيترات تا 50 ميليگرم درليتر کاهش يابد. بنابراين تعيين و انتخاب منبع پذيرنده نقشي اساسي در طراحي و ساخت انواع سيستم هاي تصفيه دارد.
فاضلابها را  از نظر کيفيت  مي توان به دو دسته  فاضلابهاي بهداشتي و صنعتي تقسيم کرد.

 

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هر انسان براي رفع نيازهاي روزانة خود حجم قابل توجهي از آب را به مصرف مي رساند. اين مقدار آب عموماً براي آشاميدن، پخت غذا،‌ شستشوي ظروف و لباس ها، استحمام،‌ سرويس هاي بهداشتي و سيستم هاي سرمايشي و گرمايشي مصرف شده و 90-80 درصد از آن بصورت فاضلاب دفع مي گردد.
اين فاضلاب که فاضلاب بهداشتي – انساني ناميده  مي شود حاوي مقادير بالايي از موادآلي و معدني آلاينده بوده که به منظور حفظ سلامت انسان و محيط زيست وي لازم است که به نحو مناسبي مورد تصفيه قرارگيرد. در شهرها اين فاضلاب توسط يک شبکة جمع آوري بسيار گسترده به محل تصفيه خانة مرکزي انتقال يافته و تصفيه مي گردد. مقررات زيست محيطي حاضر سبب شده است که در اجتماعات کوچکي چون مجتمع هاي مسکوني و ويلايي، هتل ها و مراکز رفاهي و اقامتي، رستوران ها، بيمارستان ها و مراکزدرماني، کمپ هاي کارگري، دفاترکار کارخانجات و‌ ادارات و شرکت ها، تصفية فاضلاب بصورت محلي و توسط صاحبان اين مراکز به انجام رسد.
سيستم هاي تصفيه فاضلاب بهداشتي را هم به صورت بتني و هم به صورت فلزي مي توان اجرا نمود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تلفات غیر فیزیکی آب شامل مواردی است که آب توسط مشترک به مصرف رسیده ولی بدلیل عدم اندازه گیری آن و یا خطای ناشی از اندازه گیری ، قرائت ، ثبت قرائت و یا سیستم مشترکین مقدار واقعی مصرف مشخص نمی باشد .
این دستورالعمل با بررسی پایلوت های مطالعاتی کشور و استفاده از تجربیات سایر کشورها در این زمینه در شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با هدف بهبود کیفی مطالعات شناخت و کاهش آب به حساب نیامده تدوین شده است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

دید کلی
استفاده از پمپ (تلمبه) برای جابجا کردن فاضلاب به علت وجود مواد معلقی از قبیل شن ، ماسه ، چوب و غیره در آن به سادگی کاربرد پمپ در آبرسانی نیست. لذا باید کوشش نمود تا آنجا که ممکن است از طرح چنین تأسیساتی در شبکه جمع آوری فاضلاب شهرها خودداری نمود. تنها در حالتهایی که شیب شهر کم و امکان جریان فاضلاب در کانال با نیروی ثقل و با حداقل سرعت لازم موجود نباشد باید به طرح ایستگاههای پمپاژ مبادرت ورزید. البته لازم به یاد آوری است که استفاده از پمپ در تأسیسات تصفیه خانه فاضلاب غالبا اجتناب ناپذیر است.

ویژگیها
ویژگیهایی که پمپهای فاضلاب دارند و آنها را از پمپهای آبرسانی متمایز می‌کنند عبارتند از:


   1. کمی حساسیت آنها در برابر مواد معلق موجود در فاضلاب.
   2. کم بودن ارتفاع مانومتری (ارتفاع تلمبه زنی).
   3. کمتر بودن بازده آنها.
   4. کم بودن ارتفاع مکش در آنها که عملا صفر فرض می‌شود.
   5. مقاومت بیشتر در برابر مواد خورنده در فاضلاب.
   6. مقاومت بیشتر در برابر مالش.

      با توجه به ویژگیهای نامبرده و به ترتیب تکامل پمپهای فاضلاب مهمترین انواع آنها عبارتند از پمپهای فاضلاب با هوای فشرده ، پمپهای فاپلاب با جریان هوا ، پمپهای پیچوار و بالاخره انواع پمپهای دورانی ویژه فاضلاب.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

-فسفر آب از طريق رعد و برق تأمين مي گردد.
-در پساب ته نشيني ثانويه BOD  معلّق، تقريباً 3 برابر BOD محلول است.

-در پساب ته نشيني اوليه BOD  محلول بيشتر از BOD معلّق است.

-گستره مساحت سطح كربن فعال از 500 تا 1500 متر مربع در هر گرم گزارش شده است.

-در تصفيه خانه هاي فاضلاب، اگر فاضلاب را قبل از ورود به حوض هوادهي ازن زني نمائيم BOD بالا مي رود ولي COD تغيير نمي كند.

-بين كدورت و غلظت جامدات معلق در فاضلاب هيچ رابطه اي وجود ندارد امّا در پساب حوضجه هاي ته نشيني ثانويه در يك سيستم تصفيه بيولوژيكيبين كدورت و جامدات معلق رابطه زير وجود دارد:

Suspended Solid (mg/lit)=(2.3-2.4)*Turbidity(NTU)

-در حالت Anearobic اصلاً اكسيژن وجود ندارد ولي درحالت Anoxic مقدار اكسيژن زير 0.5 ميلي گرم بر ليتر مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

امروزه در دنیا محیط زیست به یکی از دغدغه های دولتها تبدیل شده است. قوانین بسیار زیادی در گوشه کنار دنیا در این زمینه برای حفاظت از محیط زیست به تصویب رسیده است. در این میان برای حفظ محیط زیست افراد متخصص در این زمینه نیز مورد نیاز می باشند. لذا رشته های مختلفی همچون بهداشت محیط- عمران با گرایش محیط زیست - عمران با گرایش آب و فاضلاب - مهندسی محیط زیست در گرایش های مختلف-مهندسی منابع طبیعی و... در دانشگاهها ایجاد گردیده و شروع به تربیت نیروهای متخصص نموند.

در این میان رشته هایی همچون بهداشت محیط به کلیه جنبه های زیست محیطی مانند: آلودگیهای میکروبی-شیمیایی و یا رادیواکتیو و در کنار آن نحوه پاکسازی و تصفیه آنها پرداخته اند. رشته های دیگر همچون عمران با گرایش محیط زیست نیز به اینگونه موارد می پردازند. لیکن رشته هایی همچون عمران با گرایش آب و فاضلاب بطور خاص به بررسی پاکسازی منابع آب از آلودگیهای مختلف می پردازد.

هدف از تربیت افراد در رشته مهندسی عمران - آب و فاضلاب دانش آموخته نمودن افراد متخصص جهت طراحی نگهداری و تعمیرات سیستم های آب و فاضلاب می باشد. با توجه به اهمیت بهداشتی کنترل آلودگیهای آب استفاده از افراد آموزش دیده در این رشته در راس برنامه های دولتها قرار گرفته است. مشاغلی که دانش آموخته گان این رشته می توانند در آن جذب گردند عبارتند از: کارشناس تصفیه خانه های آب و یا فاضلاب-کارشناس برنامه ریزی آب و فاضلاب-کارشناس طرحهای استحصال آب-کارشناس مصارف آب-کارشناس طراحی و اجرای شبکه های جمع آوری فاضلاب و یا انتقال و توزیع آب-کارشناس طرحهای آبرسانی و کارشناس ناظر تاسیسات آب و فاضلاب است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب