مرجع تخصصی آب و فاضلاب

شبکه فاضلاب شهرستان بابل

 

برای زندگی در شهر نیاز به امکانات و تجهیزاتی می باشد تا فرد مایل به زندگی در شهر شود و برای پرداخت هزینه ی  هنگفتی که بدیل زندگی در شهر می پردازد از تسهیلاتی برخوردار باشد .

یکی از مهمترین تسهیلات شهری که بسیار موجب رفاه و آسایش افراد می شود تاسیسات شهری می باشد که شامل شبکه ی آب، برق ، گاز، تلفن و فاضلاب و ... است .

در این میان شبکه ی  فاضلاب شهری از دیرباز مورد توجه همگان بوده است ، وجود سیستم فاضلاب شهری در هندو پاکستان در 2500 سال قبل از میلاد مسیح این مسئله را ثابت میکند

البته در آن زمان این کار هزینه ی بالایی را شامل می شد و تنها در نقاط مهم شهر از این شبکه استفاده می شد . شاید دلیل استفاده از شبکه ی فاضلاب شهری در آن زمان اهمیت بالای آن در مسائل و مشکلات بهداشتی بوده چون آلودگی ناشی از فاضلاب  شهری  موجب مرگ و میر بالای افراد میشد . همانطور که درشهرها، پیش از صنعتی شدن در قرن 19 در ایلات متحده مشاهده شده است با وجود اهمیت فراوان و با توجه به اینکه بابل یکی از شهرهای مهم استان مازندران است همچنان فاقد شبکه ی جمع آوری ، انتقال و سیستم تصفیه و دفع فاضلاب بهداشتی است.

شاید در گذشته این شهر مشکل دفع فاضلاب را حس نمی کرد اما امروزه بدلیل افزایش جمعیّت این مشکل حادتر شده و به چشم می آید . اما در سال 1374پروژه ی شبکه ی فاضلاب شهر بابل آغاز شده که هم اکنون در دست اجراست  در اصل این پروژه برای شهرهای شمالی کشور تعبیه شده ، زیرا در حال حاضر فاضلاب بهداشتی واحدهای مسکونی و تولیدی و خدماتی غالباً به چاه های جذبی تخلیه و یا به آبهای سطحی ریخته می شوند و آبهای فاضلاب موجب آلودگی  آبهای زیرزمینی میشوند. همچنین آبهای تصفیه نشده وارد دریا میشوند و پاکیزگی و سلامت محیط زیست را به مخاطره می اندازند . بودجه ی این پروژه توسط وامی که از بانک جهانی گرفته شده و اعتبارات ملی و استانی تآَمین میشود . به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی در مازندران اجرای طرح فاضلاب با مشکلات خاص خود روبرو است و به اعتبارات ویژه نیازدارد. اولین شهری که شامل این بودجه شده و طرح در آن به اجرا درآمده شهرستان بابل است . این شهرستان از شهرهای استان مازندران است که از دو شهر بابل وامیرکلا –تعداد دو بخش و نه دهستان – تشکیل شده است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هدف آزمایش
بررسی خواص مربوط به عامل هیدروکسیل (OH) فنل‌ها
تئوری آزمایش
فنل معمولی یا اسید فنیک (C6H5OH )، ماده‌ای است که در آن ، به جای یک اتم هیدروژن از هیدروکربن سیر نشده بنزن ، یک عامل هیدروکسیل یا OH قرار دارد. فنل به صورت بلورهای جامد و بی‌رنگ با بوی تند و مخصوص است که در نتیجه اکسایش در هوا صورتی رنگ می‌گردد. نقطه ذوب آن پایین (42درجه سانتی‌گراد ) و در دمای معمولی در آب ، کم محلول و در اثر گرم شدن ، حلالیت آن افزایش یافته و در 70درجه سانتی‌گراد به هر نسبت با آب ، قابلیت مخلوط شدن دارد.

این جسم ، خاصیت ضدعفونی کننده دارد و از بهترین حلال‌های آن ، می‌توان اتانول و اتر را نام برد. فنل ، ماده‌ای سمی وخطرناک است و نباید دست و صورت با آن تماس پیدا کند، زیرا تولید زخمهای خطرناک می‌نماید. از این جهت در آزمایشگاه باید از دستکش و عینک هنگام کار با این ماده استفاده کرد.

اکنون می‌خواهیم فنل را با یکی از واکنشهای آن شناسایی کنیم.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نگاه کلی
انسان از قرنها پیش اعتقاد داشت که نور خورشید می‌تواند از اشاعه عفونتها جلوگیری کند در سال 1877 دو محقق انگلیسی به نامهای دانز و بلونت دریافتند که تکثیر میکروارگانیسمها زمانی که تحت تابش نورآفتاب قرار می‌گیرد متوقف می‌گردد. تحقیقات بعدی نشان داد که عامل این پدیده طیف غیر قابل رؤیت اشعه خورشید با طول موج 254 نانومتر است. در پی این کشف ، امکان طراحی و ساخت دستگاههای مولد اشعه باکتری کش میسر گردید. امروزه این نوع اشعه که باعث جلوگیری از فعالیت باکتریها می‌گردد به عنوان اشعه ماورای بنفش"UV" شناخته شده است. تحقیقات جدید در مورد تاثیر این پرتو بر روی میکروارگانیسمها منتج به ساخت سیستمهای جدید ضدعفونی برای مایعات ، هوا و همچنین سطح اجسام گردید. بدین ترتیب ، ضدعفونی بدون استفاده از مواد شیمیایی و یه به کارگیری حرارتهای بالات میسر شد و ضدعفونی در مواردی که قبلا مشکل و یا غیر ممکن بود نیز امکان پذیر گردید. امروزه ضدعفونی با اشعه ماورای بنفش ، نه فقط به عنوان یک روش با ارزش و موثر شناخته شده، بلکه در خیلی از موارد به عنوان مکمل سایر روشهای ضدعفونی بکار گرفته می‌شود.
مکانیسم ضدعفونی با اشعه ماورای بنفش
برخلاف اغلب ضدعفونی کننده‌ها، تشعشع اشعه ماورای بنفش ، میکروارگانیسمها را به وسیله اثر متقابل شیمیایی غیر فعال نمی‌کند بلکه آنها را به وسیله جذب نور توسط خودشان غیر فعال می نماید که باعث واکنش فتوشیمیایی می‌شود. اشعه مذکور ، مواد مولکولی ضروری برای عامل سلولی را تغییر می دهد. چون اشعه uv در دیواره سلول میکروارگانیسمها نفوذ می‌کند، اسیدهای نوکلئیک و دیگر مواد سلولی حیاتی به وسیله آن اثر، تحت تاثیر قرار می‌گیرند. در نتیجه ، سلولهایی که در معرض این اشعه قرار گرفته اند ضدمه دیده و یا نابود می‌شوند. مدارک کافی وجود دارد که اگر انرژی uv به مقدار کافی به ارگانیسمها تابیده شود، اشعه uv می تواند آب را به اندازه‌ای که نیاز است ضدعفونی کند. برای از بین بردن میکروارگانیسمهای کوچک مانند باکتریها و ویروسها مقداری اشعه uv لازم است اما برای از بین بردن و غیر فعال کردن پروتوزآ مانند ژیاردیا و کریپتواسپوریدیوم انرژی uv مورد نیاز ، چندین برابر انرژی لازم برای غیر فعال کردن باکتریها و ویروسها خواهد بود. در نتیجه اشعه uv برای ضدعفونی کردن و یا برای آبهای زیرزمینی که در آنها ژیاردیا و کریپتواسپوریدیوم وجود ندارد موثر است.
محدوده طول موج اشعه uv برای ضدعفونی
انرژی موجی اشعه uv در محدوده طول موج اشعه الکترومغناطیسیnm) 100-400) بین اشعه ایکس و طیف نور مرئی است. منطقه بهینه برای میکروب‌کشی توسط اشعه uv در محدوده nm) 245-285) است. ضدعفونی توسط اشعه uv، هم به وسیله لامپهای با فشار کم که حداکثر انرژی خروجی آنها در طول موج 7. 253 است و هم با لامپهای فشار متوسط که انرژی آنها در طول موجnm) 180-370) است و یا لامپهایی که انرژی آنها در دیگر طول موج ها با شدتهای زیاد نوسانی منتشر می‌شود، انجام می‌گیرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

دید کلی
نخستین دستگاهای طیف بینی ، برای استفاده در ناحیه نور مرئی ابداع شدند و از این رو ، آنها را دستگاههای نوری نامیدند. این اصطلاح ، امروزه در مورد دستگاههایی که برای استفاده در نواحی فرابنفش و زیر قرمز طراحی شده‌اند، نیز تعمیم یافته است. این واژه ، با اینکه کاملا صحیح و دقیق نیست، مع هذا ، از این نظر که بر بسیاری از نکات اساسی عمومی دستگاههای مورد عمل برای مطالعه در این سه ناحیه طیفی مهم تاکید دارد، سودمند است.

اساس روشهای طیف بینی نوری
روشهای طیف بینی نوری ، بر پدیده های نشر ، جذب ، فلوئورسانس ، فسفرسانس و پراکندگی استوارند. ضمن اینکه دستگاههای هر یک از این روشها ، از لحاظ پیکربندی و قدرت متفاوتند، اجزای اصلی آنها از شباهت قابل ملاحظه ای برخوردارند. علاوه بر این ، خواص مورد لزوم این اجزای سازنده ، صرفنظر از نواحی طیفی که این دستگاهها برای آنها طراحی شده‌اند، یکسانند.
اجزای دستگاههای طیف بینی نوری
دستگاههای طیف بینی از پنج جزء سازنده زیر تشکیل شده‌اند:


    * منبع ثابت تابش انرژی.

    * طول موج گزین ، که جدا سازی ناحیه طول موج محدودی را امکان‌پذیر می‌سازد.

    * ظرف شفاف مخصوص نمونه مورد آزمایش.

    * آشکارساز یا ترانسدیوسر تابش که انرژی تابشی را به علامت کاربرد پذیر (معمولا الکتریکی) تبدیل می‌کند.

    * پردازشگر علامت و سیستم قرائت.

طیف بینی نشری
طیف بینی نشری ، از این نظر که در آن به منبع تابشی خارجی نیازی نیست و نمونه آزمایشی ، خود نشر کننده است، با دو نوع دیگر متفاوت است. در اینجا ، ظرف محتوی نمونه آزمایشی یک قوس ، یک جرقه ، یک سطح گرمایی با یک شعله است که هم نمونه آزمایشی را نگه می‌دارد و هم موجب نشر تابش مشخصه آن می‌شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

انواع مواد ضدعفونی کننده

ضدعفونی‌کننده‏ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که با تاثیر بر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و ... ، آنها را از بین می‌برند و یا از رشد آن ها جلوگیری می‌کنند.

مواد ضدعفونی‌کننده‏ای که برای سطح پوست و بدن و بافت‌های زنده استفاده می‌شوند، "گندزدا" نام دارند.

موادی که برای از بین بردن میکروب‏ها و آلودگی‏های ابزار، وسایل، لباس‌ها‏، کاشی‌ها‏، وان حمام‏، دست‌شویی و ... استفاده می‏شوند، "ضدعفونی‌کننده" نام دارند. استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها برای تامین سلامتی بسیار ضروری است و از عوامل مهم پیشگیری از بیماری‌ها به ویژه بیماری‌های مسری و واگیردار به حساب می آیند.

ضدعفونی‌کننده‌های متداول این‌ها هستند:

 

آب ژاول:

ماده اصلی موجود در آب ژاول‏، هیپوکلریت سدیم است و ترکیبی فوق‌العاده قوی است که درصد خیلی کم از آن (5 درصد) را در آب حل می‌کنند و با نام‌های مختلف با عنوان سفید‌کننده به بازار عرضه می‌کنند. این ماده برای ضدعفونی کردن لگن و وان حمام‏، لباس‌ها‏، دیوارهای حمام‏، توالت و آشپزخانه مناسب است. همچنین در ضدعفونی کردن آزمایشگاه‏هایی که در معرض ویروس هپاتیت قرار دارند، استفاده می‌شود. محلول هیپوکلریت یا آب ژاول‏، تمام میکروب‌ها از جمله قارچ‏، ویروس و باکتری را نابود می‌کند. آب ژاول را باید در ظروف مات و سربسته نگهداری کرد و از به کار بردن آن به همراه جوهر نمک جدا خودداری کرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مكان هاي انباشت و دفن زباله شهري بيشترين مشكل آلودگي خاك و آب هاي زيرزميني را در بر دارد. فن آوري انباشت زباله در طول چند دهه گذشته ارتقاء قابل توجهي يافته است، يكي از اين موارد عايق بندي كف مكان هاي انباشت زباله است كه باعث كاهش ورود آن به آب هاي زير زمين مي شود.ايجاد سيستم هاي زهكشي مؤثر در سطوح انتهايي خاكريزهاي زباله موجب كاهش نفوذ آب به درون زباله مدفون و در نتيجه كاهش خطر واكنش شيميايي در سطوح پايين و اطراف محدوده كف زباله مي شود.

امروزه از انرژي انباشت  زباله استفاده بهينه اي مي شود و تا مقدار زيادي مشكل زيست محيطي را برطرف كرده است. جمع آوري گازهاي درون زباله با روش هاي معرفي شده مثلا گرمايش مي تواند به برق تبديل شود. سوزاندن زباله نيز مزيت و معايبي را در بردارد. با سوزاندن زباله ، آلودگي آب هاي زير زمين برطرف نمي شود ، چون كه سوزاندن باعث از بين رفتن كامل آن نمي شود.

ابداع آبريزگاه ها ، يكي از ابزارهاي با اهميت در برطرف كردن مدفوع انساني با مخلوط كردن آن با آب درون دستگاه و سپس انتقال اين تركيب از طريق لوله هاي زير زمين به نزديكترين آب سطحي موجود ، يعني رودخانه و يا ساحل مي باشد. در طول اين مسير ، يك تصفيه خانه مكانيزه فاضلاب مواد جامد را از مايعات آن جدا مي كند، با توجه به اين بعد از اجراي  اين كار نيز فاضلاب به گونه اي ديگر باقي مي ماند.

امروزه با توجه به گسترش شديد شهر ها،حجم مواد وارده به آب بيش از ظرفيت جذب اين آبها است و در نتيجه اين امر موجب آلودگي هاي شديدي خواهد شد.
 

بعدها سعي بر اين شد كه معضل آلودگي  آب ها را از طريق مجموعه اي از قوانين كنترل كيفيت آب ، تحت كنترل درآورند و در حال حاضر حتي تخليه آب تصفيه شده فاضلاب به درون آب هاي جاري در صورتي كه كيفيت آن از آب هاي جاري پايين تر باشد نيز ممنوع و غيرقانوني مي باشد. هم اكنون بسياري از دستگاههاي تصفيه فاضلاب به عنوان ابزارهاي ثانويه به ابزارهاي مكانيكي و زيستي تصفيه فاضلاب اضافه شده اند تا مواد جامد آلي به جا مانده در آب را تجزيه نمايند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

 هدف:
هدف از تدوین این آئین‌نامه، ایمن‌سازی محیط کار کلیه تصفیه خانه‌های آب و فاضلاب به منظور پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی می‌باشد. مقررات این آئین‌نامه به استناد ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده‌است.
فصل اول: تعاریف

فاضلاب: به آبی گفته می‌شود که در اثر مصرف یا ورود مواد خارجی تغییر کیفیت پیدا نموده بطوریکه برای مصرف قبلی غیرقابل استفاده باشد.
تصفیه آب: به تبدیل آب خام به آبی با کیفیت مناسب جهت آشامیدن و مصارف صنعتی اطلاق می‌گردد.
تصفیه فاضلاب: به منظور حذف و تقلیل شدت آلودگی و عوامل بیماریزا صورت می‌گیرد بطوریکه امکان استفاده مجدد آن برای مصارف مورد نظر فراهم گردد.
ضدعفونی: قسمتی از فرایند تصفیه می‌باشد که با استفاده از مواد شیمیائی، عوامل بیماریزا حذف یا در حد قابل قبول تقلیل می‌یابد.
دستگاه واترجت: دستگاهی است که با استفاده از فشار بالای آب، سطوح مختلف را از هرگونه جرم و رسوب گرفتگی پاک می‌نماید. واترجت متناسب با کاربردهای مختلف دارای تفنگی‌های گوناگون و فشارهای متفاوت می‌باشد که با بالا رفتن فشار، قدرت جرم‌بری و رسوب‌زدایی آن افزایش می‌یابد.
دستگاه فیلترپرس: دستگاهی است که به وسیله آن می‌توان حجم بالایی از محلول یا ذرات جامد از مایع را تحت فشار با حداقل سطح فیلتری که مابین دو صفحه نگهدارنده قرار دارد جداسازی یا تصفیه نمود.
برگه اطلاعات ایمنی مواد Material Safety Data Sheet (MSDS): اطلاعات پایه پیرامون خصوصیات، پتانسیل آسیب‌زایی مواد، نحوه استفاده ایمن، نگهداری، حمل و نقل و چگونگی برخورد در موارد اضطراری را درباره مواد یا فرآورده‌های شیمیایی فراهم می‌کند.
دستگاه خنثی‌ساز (اسکرابر): سیستم خنثی‌ساز گاز کلر، که براساس واکنش بین سود و گاز کلر در داخل یک محیط بسته انجام می‌شود.
کیت ایمنی: کیت ایمنی شامل یک سری تجهیزات از قبیل لباس مخصوص ضد نفوذ گاز کلر، ماسک حفاظتی، دستکش و چکمه ضد اسید، درپوش ایمنی یا کپ، آچار مخصوص، پودر، گوه‌های برنجی، کمربند مهار سوراخ، واشر، علائم هشداردهنده و غیره برای انجام کار ایمن در ارتباط با گاز کلر می‌باشد.
فصل دوم: مقررات عمومی
ماده1 ـ کارفرما مکلف است نسبت به شناسائی و ارزیابی شرایط محیط کار تصفیه‌خانه اقدام نموده و اقدامات کنترلی مناسب را در جهت حذف مخاطرات احتمالی به عمل آورد.  

ماده2ـ کلیدهای قطع جریان و توقف اضطراری تاسیسات باید در محلهای مناسب و با دسترسی آسان موجود بوده و توسط علائم هشداردهنده مشخص شده‌باشد.
ماده3ـ کلیـدهای اصلی راه‌اندازی و توقف تاسیسات تصفیه‌خانه باید قفل‌دار باشد.
ماده4ـ کلیه وسایل و تجهیزات الکتریکی تصفیه‌خانه باید دارای سیستم اتصال به‌زمین موثر باشد.
ماده5 ـ برای جلوگیری از پرتاب و اصابت وسایل و تجهیزات در اطراف ظروف، لوله‌ها و شلنگ‌های تحت فشار باید پوشش یا حفاظ مناسب نصب گردد.
ماده6 ـ قسمت‌های داغ دستگاهها، تاسیسات و تجهیزات باید دارای عایق‌بندی و یا حفاظ مناسب باشد.
ماده7ـ برای جلوگیری از ریزش نزولات جوی بر روی تابلوهای برق و الکتروموتورهایی که در فضای باز قرار دارند باید پوشش مناسب در نظر گرفته شود.
ماده8 ـ نصب حصار، علائم و تابلوهای هشداردهنده در اطراف سایت تصفیه‌خانه به‌منظور جلوگیری از ورود افراد متفرقه به محوطه تصفیه‌خانه الزامی است.
ماده9ـ افراد شاغل در تصفیه‌خانه باید آموزش مقررات ایمنی و کمک‌های اولیه متناسب با نوع کار را دیده باشند.
ماده10ـ پلکان، نردبان‌ها و محل‌های تردد در تصفیه‌خانه باید همواره تمیز گردیده و لغزنده نباشد.
ماده11ـ نردبان‌های ایستاده با ارتفاع بیش از 2/2 متر مورد استفاده در مخازن، کانال‌ها، آدم‌روها و حوضچه‌ها باید دارای حفاظ کمری باشد.
ماده12ـ حمل وسایل و ابزار با دست در زمان استفاده از نردبان ممنوع است.
ماده13ـ نردبانهای مورد استفاده در مخازن، کانالها، حوضچه‌ها و آدم‌روها باید در مقابل خوردگی مقاوم باشند.
ماده14ـ نصب چشم‌شوی و دوش اضطراری در محل‌هایی که از مواد شیمیایی استفاده می‌شود الزامی است.
ماده 15ـ در صورت ریختن یا نشت مواد شیمیایی و یا سمی باید توسط وسایل و علائم هشدار دهنده کارکنان را مطلع نموده و در اسرع وقت نسبت به پاک‌سازی محیط اقدام نمود.
ماده16ـ در انبار کردن مواد شیمیایی، چیدن اقلام ناسازگار کنارهم که امکان واکنش بین آنها وجود دارد ممنوع است.
ماده17ـ تعمیر، نگهداری، سرویس، نظافت و تنظیم دستگاه‌ها و تجهیزات باید در زمان توقف کامل و مطمئن آنها انجام پذیرد.
ماده 18ـ در زمان تعمیر، نگهداری، سرویس، نظافت و تنظیم دستگاه‌ها و تجهیزات باید به روش مطمـئن و علائم هشـداردهنده از ورود افراد متفـرقه به محل مربوطه جلوگیری نمود.
ماده19ـ انجام کلیه امور نصب، راه‌اندازی، بهره‌برداری، تجهیز، سرویس، تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها و تجهیزات باید توسط افراد ماهر و با رعایت دستورالعمل‌های شرکت سازنده و الزامات قانونی صورت پذیرد.
ماده20ـ کلیه دستگاه‌ها باید دارای پرونده مجزا بوده و دستورالعمل‌ها، نتایج سرویس، تجهیز، نگهداری و بازرسیهای فنی و ایمنی در آن ثبت گردد.
ماده21ـ کلیه دستگاه‌ها و تجهیزات مربوطه باید دارای لوح یا برچسب و یا کد مشخصات فنی باشد.
ماده22ـ دستورالعمل ایمنی کار با هر دستگاه بایستی در محل مناسب و قابل رویت نصب و مورد استفاده قرار گیرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب