فلزات سنگین در فاضلاب
Bioremidation of heavy metals))
از بین 105 عنصر جدول تناوبی حدود 80 عنصر به دلایل خصوصیات ویژه از جمله چگالی بالا در گروه فلزات واقع شده اند. در این میان چگالی سطحی همه فلزات يكسان نبوده و این امر عاملی برای جداسازی فلزات سنگین از بقیه گروه شده است،بطور کلی فلزات سنگین دسته ای از فلزات هستند که چگالی سطحی آنها بیش از ۵mg/cm3 باشد که ازجمله آنها می توانیم به سرب ،روی، کادمیوم، جیوه و نیکل اشاره نماییم.
حضور فلزات سنگین بیش از استانداردهای تعریف شده در محیط باعث بروز مشکلات و عوارض زیست محیطی برای ساکنان آن محل و اکوسیستم میگردد.تاثیرات فلزات سنگین روی انسان مختلف بوده و عمده ترین آن مربوط به بروز اختلالات عصبی است. جیوه قوی ترین سم فلزی است که در آب بصورت معدنی یا آلی دیده شده و به شکل متیل اتیل مرکوری در زنجیره غذائی وارد بدن آبزیان گرديده و تجمع می یابد. این فلز می تواند از طریق جفت وارد بدن جنین شده و ناهنجاریهای مختلفی ایجاد نماید.
صنایع عمده ترین منابع آلاینده مربوط به فلزات سنگین هستند. کارخانجاتی از قبیل آبکاری ، باطریسازی و تولید قطعات الکترونیک از مهمترین آنها میباشند.آلودگی ناشی از سرب عمدتا مربوط به سوختهای فسیلی می باشد که بدنبال آلودگی هوا ، آلودگی خاک وآب را هم به دنبال خواهد داشت.
اکثر قریب به اتفاق واحدهای تولید کننده فاضلاب صنعتی حاوی فلزات سنگین فاقد سیستم های تصفیه هستند و روزانه مقادیر فراوانی فاضلاب صنعتی را وارد محیط زیست یا شبکه فاضلاب شهری می نماید که باعث آلودگی منابع آبی می شوند. در مواردی نیز که فاضلاب صنعتی تصفیه می شود مشکل دفع و دفن لجن تولید شده وجود دارد که می تواند از طریق گیاهان، جذب و وارد چرخه غذایی شود . بنابراین حذف فلزات سنگین می بایستی در مورد لجن تصفیه خانه های فاضلاب نیز انجام گیرد .
روشهای مختلفی برای حذف فلزات سنگین و خارج نمودن آنها از محیط از جمله پساب های صنعتی وجود دارد که به طور عمده شامل روشهای شیمیایی و بیولوژیک میگیرد.
از جمله روشهای شیمیایی می توان به خنثی سازی ترسیبی به کمک سود ، آهک یا کربنات سدیم اشاره کرد
وبا
اين بيماري به طور ناگهاني با اسهال شديد و آبكي تظاهر مي كند و در صورت عدم درمان صحيح و سريع به علت از دست دادن آب و الكتروليت باعث كم آبي بدن شده و اين امر منجر به مرگ وي مي شود.
نگاهي به تاريخچه همه گيري هاي وبا در دنيا :
از سال ۱۸۰۰، وبا در دنيا از طريق ۷ موج بزرگ ( پاندمي ) پخش گرديده است كه هفتمين و آخرين پاندمي در سال ۱۹۶۱ در اندونزي شروع شد و تاكنون حدود ۱۰۰ كشور را درگير نموده است
سال 1971 در 25 كشور آفريقايي : بيش از ۷۲۰۰۰ مورد بيماري و ۱۱۰۰۰ مورد مرگ
سال 1991 مجددا"در كشورهاي آفريقايي :
بيش از ۱۰۰۰۰۰ مورد بيماري و ۱۰۰۰۰ مورد مرگ
سال ۱۹۹۱ به آمريكاي لاتين هم رسيد و منجر به يك اپيدمي انفجاري در آمريكاي مركزي، جنوبي و مكزيك شد. حدود ۴۰۰۰۰۰ مورد بيمار در سال اول طغيان بيماري گزارش شد و در جوامعي كه براي بار اول با آن موجه ميشدند و آمادگي كافي نداشتند منجر به ۳۰% مرگ و مير شد.
نگاهي به وضعيت كنوني
وبا در جهان :
ساليانه حدود 100 تا 150هزار مورد ابتلا به بيماری وبا به سازمان جهانی بهداشت گزارش میشود كه بيشترين آن ازآفريقا ، آسيا و آمريكای جنوبی است . بنابر برآورد اين سازمان، تنها حدود 5 درصد از موارد، ثبت و گزارش میشود.
علت عدم گزارش صحيح ، نداشتن نظام مراقبت ، ناتوانی در تشخيص موارد ابتلا و ترس از برقراری محدوديتها و موانع در تجارت و مسافرتهای بينالمللی می باشد که این موضوع در خصوص برخی كشورهای همجوار ایران دیده میشود، طوری كه كشور پاكستان در طی پنج سال گذشته هیچ موردی از ابتلا به وبا را به سازمان جهانی بهداشت گزارش نكرده است.
سالمونلازیس
بيش از 2000 نوع سالمونلا شناسایی شده است كه 200 نوع آنها ايجاد بيماري مي كنند. دو نوع سالمونلا به نام های سالمونلا تیفی و سالمونلا پاراتیفی بوده که به ترتیب عامل دو بيماري تيفوئيد و پاراتیفوئید می باشند و ما ايرانيها این دو بیماری را به نامهای حصبه و شبه حصبه ميشناسيم .
سالمونلا از آن باكتريهايي است كه از طريق آب و غذاي آلوده منتقل ميشوند، بنابراين پزشكان توصيه ميكنند براي رفع آلودگي از ميوه و سبزيهايي كه ممكن است به اين باكتري آلوده باشند، قبل از مصرف، آنها را كاملاً شستوشو و ضدعفونی کنید و اگر احتياج به نگهداري در دماي يخچال دارند، مطمئن شويد كه در سرما نگهداري شدهاند.
تخم پرندگانی مثل مرغ ، غاز و اردك و ... مي تواند ايجاد عفونت سالمونلايي كند . در اين ميان تخم مرغ نسبت به ساير تخم ها آلودگي کمتري دارد .
آلودگی تخم پرندگان به این صورت است که محل تخم گذاری ماكيان مي تواند آلوده به مدفوع آنان باشد . پوست تخم آلوده شده و از منافذ ريز روي تخم وارد آن مي شود و ميزان آلودگي را بالا مي برد . مخصوصا در غاز و اردك كه از مواد غذايي كنار جويبارها مي خورند احتمال آلودگي بیشتر است.اگر محل تخمگذاری مرطوب باشد رطوبت باعث نفوذ آلودگي سطح خارجي به داخل تخم می شود و ميزان آلودگي افزایش می یابد.
علائم بیماری :
به گفته پزشکان، علايم و نشانههاي اين مسموميت با تأخير ظاهر ميشود و ممكن است 12 تا 24 ساعت بعد از مصرف غذاي آلوده، علايم در فرد مسموم بروز کند. علايم و نشانههاي اين مسموميت شامل تب، خستگي، سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال آبكي شديد، ضعف، درد شكم و كم شدن آب بدن است.
اسهال ، اغلب همراه با انقباضات شكمي ، در موارد خفيف ، اسهال ممكن است تنها در حد 3-2 بار دفع مدفوع شل باشد، ولي در موارد شديد ممكن است اسهال به صورت بيرون روي هر 15-10 دقيقه وجود داشته باشد.
يرسينيا انتروكوليتيكا
يرسينيا باسيلي است كوتاه و گرم منفي كه جزء خانواده آنتروباكترياسه به شمار مي آيد. ميزان عفونت هاي ناشي از انواع يرسينا در سال هاي اخير رو به افزايش نهاده است. انسان ها اغلب دچار عفونت هاي ناشي از يرسينيا آنتروكوليتكا ميگردند.
يرسينيا انتروكوليتيكا اگرچه بيش از 60 سال است كه شناخته شده ولي تنها طي دو دهه ي اخير به عنوان عامل پاتوژن در انسان و سپس در دام معرفي گرديده است. در اپيدميولوژي اين باكتري همه ي راههاي ممكن از آب شرب گرفته تا انواع فرآوردههاي دامي اعم از شير و ساير محصولات لبني تا انواع اغذيه با منشاء دامي و گياهي به عنوان منبع اين باكتري برشمرده شده است. به عبارت ديگر اين ميكروارگانيزم ممكن است در هر يك از مواد ياد شده موجود بوده از آن طريق به انسان سرايت نمايد. در طي 20 سال گذشته يرسينيا انتروكوليتيكا را به عنوان يكي از عوامل مهم گاستروآنتريتهاي حاد شناختهاند كه اين ارگانيسم مسؤول ايجاد علائم كلينيكي متعددي از جمله سندرم شبه آپانديست ميباشد. همچنين ممكن است منجر به بيماريهاي پليآرتريت و سپتيسمي ناشي از آن نيز گزارش شده است
حاملين و شيوع بيماري :
گسترده در طبيعت ، از خاك ، زمين آلوده ، آب ، شير جداسازي صورت گرفته است .عفونتهاي طبيعي در انسان، پرندگان، جوندگان، خرگوش ها، خوك ها، موش ها، گربه ها، گوسفندها و بزها اتفاق افتاده است.
در بين غذاهاي مختلف٬ مواد غذايي با منشاء دامي مهمترين عامل در انتقال اين ميكروارگانيسم ها به شمار مي روند و علت آن پروتئين حيواني است كه به عقيده بعضي از محققين موجب تشديد مقاومت يرسينا آنتروكوليتكا در مقابل عوامل خارجي مي شود.
پژوهشگران در طي ساليان درازي معتقد بودند كه لاشه خوك تنها منبع مهم اين آلودگي مي باشد. اما تحقيقات بعدي و جدا شدن اين ميكروارگانيسم ها از لاشه ساير دام هاي كشتاري و نيز لاشه طيور و حتي گوشت هاي تازه بسته بندي شده در خلاء و وجود اين باكتري در شير٬ بستني و برخي از اغذيه هاي دريايي و نيز آب آشاميدني ثابت كرد خطر آلودگي و انتشار اين عفونت غذايي تنها از جانب گوشت خوك نمي باشد.
دسته اي از مواد غذايي مانند شير و بعضي از مشتقات آن ، گوشت ، هويج ، گوجه فرنگي ، كاهو ، چغندر محيط بسيار مناسبي براي رشد و تكثير اين باكتري هستند.
طرح و محاسبه سپتیک تانک
از آنجائیکه ورود مستقیم فاضلاب ها در آب دریاها و رودخانه ها و یا رها ساختن آنها در زمین موجب آلودگی شدید آبهای سطحی و زیرزمینی می گردد لذا حداقل باید فاضلابها را ابتدا بطرقی تصفیه مقدماتی نمود و پس از آن در دریاها یا زمینها رها ساخت. در ضمن فعلاً در تمام شهرها و یا در تمام نقاط شهر شبکه فاضلاب وجود ندارد. تا پس از انتقال به تصفیه خانه، فاضلاب را تصفیه نمود. و از آلودگی محیط زیست جلوگیری کرد. لذا طرح دیگری برای حفظ محیط زیست باید ارائه نمود.
کلمات کلیدی: فاضلاب، محوطه جذب، تصفیه ، تانک سپتیک
تانک سپتیک :
کامرون (D- Cameron) در سال 1895 میلاد برای اولین بار در انگلستان مخزنی
بنام عفونت یا تانک سپتیک ساخت. تانک سپتیک برای تصفیه مقدماتی فاضلاب
مناطق مسکونی، مدارس، پارک ها، کمپهای تابستانی و هتل ها بکار می رود. و
بعلت ارزانی و سهولت ساخت مورد توجه زیادی قرار گرفته است.
تانک سپتیک یک انبار زیرزمینی است که برای نگهداری فاضلاب ساخته می شود.
بصورت منفرد یا دو انباره ساخته می شود. در تانک های دو انباره، انبار اول
برای ته نشینی، هضم لجن و انبارکردن لجن بکار می رود. و انبار دوم برای ته
نشینی مجدد و جلوگیری از دفع لجن و یا مواد جامد دیگری که از ته انبار اول
رد شده اند مورد استفاده قرار می گیرد.
در تانک سپتیک ها لوله های ورودی و خروجی وجود دارد که معمولاً برای
جلوگیری از گرفتگی بشکل T ساخته می شوند و در ضمن شاخه بالایی لوله عمل
تخلیه نیز صورت می گیرد.
قطر لوله ورودی نباید کمتر از 4 اینچ باشد. اگر عرض تانک مساوی یا کوچکتر
از 2/1 متر باشد یک لوله ورودی و اگر حدود 2متر باشد دو لوله ورودی لازم
است و تعداد لوله های خروجی نیز چنین است. در سرتاسر عرض تانک مانعی
بفاصله 15 سانتی متر از دیواره تانک نصب می شود . کف تانک های ساخته شده
برای جمعیت های کمتر از 30 نفر مسطح و بدون شیب است ولی برای تانک های
بیشتر از 30 نفر سطح قسمت اول تانک باید شیبی برابر نسبت به سطح افق
داشته باشد.
در تانک سپتیک مواد جامد ته نشینی شده و مواد روغنی بصورت شناور در می
آیند و لجن نیز در ته تانک انبار می شود که این لجن ها هم در دوسال یکبار
از ته تانک لجن روبی می شوند. از آنجائیکه هیچگونه اعمالی از قبیل اختلاط،
گرم کردن ، کنترل PH و غیره در این تانک ها انجام نمی گیرد لذا نمی توان
از هضم کامل لجن در این تانک ها مطمئن بود. و باید آنزیم هایی جهت تسریع
هضم فاضلاب به تانک افزوده نشود.
عمق مؤثر برای تانک سپتیک حداقل 120 سانتی متر است که همان ارتفاع سطح
آزاد فاضلاب می باشد. و معمولاً از سطح آزاد فاضلاب تا سقف نیز حدود
30تا40 سانتی متر فاصله در نظر گرفته می شود البته در تانکهای بظرفیت بزرگ
که از نظر اقتصادی لازم است عمق مؤثر بیشتری در نظر گرفت ولی از نظر کار
سپتیک تانک عمق مؤثر کمتر دارای بهره بهتری است. قسمت ورودی معمولاً حجمش
در حدود دو برابر قسمت دیگر است جریان فاضلاب بین دو قسمت یا بوسیله سرریز
بوده و یا از بدنه دیوار داخلی بفاصله 30 سانتی متر تا 45 سانتی متر از
سطح آزاد فاضلاب سوراخهایی به قطر 10سانتی متر و بفاصله فواصل محور تا
محور برابر 30 سانتی متر در نظر می گیرند تا فاضلاب بین دو قسمت جریان
داشته باشد اینکه قسمت ورودی حجم زیادتری دارد به دو دلیل است.
لوله های مورد استفاده در شبکه جمع آوری فاضلاب
بخشی از فرایند جهانی حفاظت از محیط زیست و دست یابی به توسعه پایدار، در حفاظت از منابع آب و خاک با استفاده بهینه از آنها و انتقال و تصفیه پسابهای شهری، روستایی و خصوصاً صنعتی تبلور می یابد و یکی از مهمترین چالشهای فرا روی این فرایند استفاده از مناسبترین خطوط انتقال به لحاظ فنی، تکنولوژیکی، اقتصادی و زیست محیطی است. گزینش نامناسب لوله علاوه بر اخلال در عملکرد صحیح سیستم و احیاناً آلودگی محیط زیست بار مالی هنگفتی را جهت تعمیر، جایگزینی و یا نگهداری خطوط لوله بر هزینههای جاری متداول، تحمیل مینماید. عوامل متعددی در انتخاب و تعیین مشخصات لولهها و جنس آنها باید در نظر گرفته شود. یک سازة مهندسی ناگزیر به همان اندازه به جنس زمین بستگی دارد که به مواد فرآورده شده. به نقل از اسپانگلرSpangler؛«همة سازهها، بدون توجه به موادی که از آن ساخته شدهاند، نهایتاً روی خاک یا سنگ و 000 قرار گرفتهاند» در مورد فاضلابروها، کانالها، تونلها و دیگر سازههای زیرزمینی، خاک، نه تنها به عنوان مصالح زیرسازی که سازه روی آن استوار شده،
بلکه به عنوان منشاء اصلی باری که این سازهها در سیستم اجرا شده (Service) در معرض آن قرار دارند و باید برای تحمل آن طراحی شوند حائز اهمیت است. هدف از طراحی سازهای خط لوله، ایجاد یک کنش و واکنش پایا بین لوله و خاک پیرامون آن میباشد، طوری که در آن شکل لوله تقریباً حلقوی باقی بماند. قبل از اینکه به شرح انواع لولهها بپردازیم لازم است تفاوت بین لوله سخت(Rigid) و انعطافپذیر(Flexible) بیان شود. یک لوله سخت برای تحمل بار وارده فقط متکی به استحکام و سفتی خود میباشد. از سوی دیگر یک لوله انعطافپذیر معمولاً قادر نیست بیشتر از قسمت کوچکی از بار وارده را با استفاده از استحکام خودش تحمل کند. یک لولة انعطافپذیر برای ایجاد استحکامی که بتواند بار وارده را تحمل کند، به فشار واکنش زمین نیاز دارد. در واقع بار استاتیک عمودی زمین، از دیواره لوله به خاک پیرامون منتقل میشود. لولههای بتنی، سفالی و چدنی مثالی از لولههای سخت هستند. لولههای فولادی، آلومینیم و پلاستیک معمولاً انعطافپذیر در نظر گرفته میشوند. انواع لولهها ممکن است بر اساس نوع، مواد و طراحی دیواره، محدودیتهای متفاوتی در اجرا داشته باشند. مقایسه انواع لولهها بایستی در شرایط ویژه هر پروژه انجام گرفته و مناسب بودن یا نبودن یک نوع لوله با توجه به شرایط محیطی، امکانات بهرهبرداری و کارگذاری، بررسی و سپس انتخاب گردد. در این مبحث انواع لولههای مورد استفاده در طرحهای عمرانی، برتری و مشکلات موجود این لولهها در ارتباط با تأسیسات فاضلاب، مورد بررسی قرار گرفته و در انتها مقایسه فنی و اقتصادی از کل هزینه تمام شده تأسیسات جمع آوری فاضلاب با استفاده از این لولهها انجام گرفته است.
لولههای سفالی:
استفاده از لولههای رسی دارای یک تاریخ پنج هزار ساله است. البته تغییرات مهمی در روش تولید و همچنین نوع رس بکار رفته، بوجود آمده است که این تغییرات به نوبه خود بر ویژگیهای لوله تولید شده تأثیر میگذارد. در گذشته سطح لولة رسی را با لعاب میپوشاندند ولی امروزه لولههای مدرن اغلب بدون لعاب هستند. لولههای سفالی در مقایسه با دیگر لولههای فاضلابی از خصوصیات منحصر به فردی از لحاظ فنی و هیدرولیکی برخوردارند و یکی از بهترین لولهها برای هدایت فاضلاب شناخته شدهاند. ساختن آنها بدین صورت انجام میگیرد که مانند ظرفهای سفالی، گل بدست آمده از خاک رس را توسط دستگاههای اکسترودر به شکل لوله مورد نظر در میآورده و در کورههایی حرارت میدهند. ذرات و جسم یکپارچه سنگ مانندی بوجود میآید. مقاومت فوقالعادة این لولهها در برابر مواد و اسیدهای خورنده فاضلاب، نفوذپذیری پایین این لولهها در برابر آب، سطح صاف با ضریب زبری بسیار کم حتی کمتر از لولههای پلاستیکی، مقاومت استاتیکی خوب، سازگار بودن با محیط زیست و ارزان و در دسترس بودن مواد اولیة آن یعنی خاک رس را میتوان از مزایای ویژة این نوع لولهها برشمرد. یکی از عیوب این لولهها، شکنندگی و سنگینی آنها در ترابری میباشد که از این حیث در ردة لولههای بتنی و آزبست قرار میگیرد. در گذشته آسیبپذیری آنها در هنگام زلزله دیگر ضعف این لولهها محسوب میشد که امروزه با استفاده از اتصالیهای(Coupling) لاستیکی برای اقطار پایین توانستهاند حالتی منعطف را در طول این لولهها ایجاد نمایند. اتصالیهای منعطف برای اقطار بالا توانستهاند این مشکل را رفع نمایند. در اقطار بالا، پیوند این لولهها معمولاً به صورت نری و مادگی و با کمک حلقههای لاستیکی انجام میگیرد که این نوع اتصالات نیز از نظر قابلیت انعطافپذیری، شبکه را در برابر نیروهای جانبی محافظت مینماید. چنانچه نمونهای از این لولهها که در شبکه فاضلاب شهر تاکاساگو ایالت کوبه ژاپن بکار گرفته شده بود، پس از زلزلة 5/6 ریشتری سال 1995، هیچگونه شکست یا نشت پس از زلزله در آن گزارش نشد. در ایران علیرغم وجود منابع اصلی مواد اولیة آن یعنی خاک رس مناسب و هزینة بسیار پایین تهیه مواد اولیه بر خلاف دیگر لولهها، به دلیل عدم تکنولوژی تولید در داخل کشور، نیاز به واردات آن از کشورهای دیگر بوده و به همین دلیل قیمت تمام شدة آن در مقایسه با دیگر لولههای تولید شده در داخل، بیشتر میباشد و این امر استفاده از آنرا به لحاظ اقتصادی با تمام مزایای فنی ذکر شده، توجیه ناپذیر میکند. لذا لازم است مسئولان امر در جهت وارد کردن تکنولوژی و بومی کردن تولید آن و توجهات ویژهای نمایند.
خوردگی میکروبیولوژی و نحوه کنترل آن
مقدمه
میکروارگانیزمها در همه جای طبیعت یافت می شوند. آنها در هوا، آب و خاک پراکنده اند و نقش مهم و حیاتی در تندرستی انسانها و جانوران دارند. بسیاری از میکروارگانیزمها سودمند هستند، در حالی که برخی دیگر بیماری زا می باشند.
فعالیت و زندگی میکروبی بر فرآیند بسیاری از صنایع موثر می باشند. برای مثال، باکتری زوگلوئل در لجن فعال شده و در تصفیه خانه های پساب، سودرسانند. آنها لجن (لرد) پلی ساکاریدها را می سازند که به دیگر باکتریها یاری گوارش مواد آلی را می دهد وگرنه این مواد آلی وارد جریان آب دریافت کننده پساب شده و باعث آلودگی می گردند. برعکس، میکروارگانیزمهایی هستند که در آب دستگاه خنک کن وجود دارند که می توانند اثرات بدی بر بازده بهره برداری از طریق خوردگی و رسوبدهی ایجاد نمایند. در این بخش مشکلات ناشی از میکروارگانیزمها در مورد خوردگی آهن مورد بحث قرار خواهند گرفت. و از آنجا که آب برجهای خنک کن شرایط مناسبی برای رشد این موجودات می باشند دردسرها و اشکالات ناشی از آنها و روشهای به کار رفته جهت کنترل آنها نیز بیان خواهد شد.
میکروارگانیزمهای آب خنک کن
میکروارگانیزمها از دو راه وارد دستگاه خنک کن می شوند. آنها یا از طریق آبرسانی (آب ورودی) به برج و یا از طریق هوائی که از میان برج خنک کن می گذرد وارد سیستم می شوند.
جلبکها، باکتریها و قارچها سه میکروارگانیزم مهم می باشند که در آب برجهای خنک کن یافت می شوند. اطلاعات کلی درباره این میکروارگانیزمها و خصوصیات هریک از آنها و اثرات نامطلوب آنها در دستگاه های خنک کن را به شرح زیر به آگاهی می رسانیم:
جلبکها
برای رشد جلبک سه نیاز اصلی وجود دارد: هوا، آب و آفتاب. حذف هر کدام از این سه نیاز مانع رشد جلبک می شوند. سکوی پخش و دیواره های جانبی برج خنک کن هر سه نیاز را دارا بوده و محیط مناسبی برای رشد فراهم می سازد. جدول 1 برخی از دسته های کلی جلبک های یافت شده در برج خنک کن، دما و PH لازم برای رشد آنها را نشان می دهد. جلبکها اکسیژن ساز هستند که می توانند واکنش خوردگی را غیرقطبی نموده و خوردگی دستگاه را تسریع نمایند. جلبکهای سبز- آبی مانند نوستوک و آنابااِنا قادرند ازت هوا را استخراج نموده و به ترکیبات دیگر تبدیل نمایند. ضمناً تثبیت ازت توسط جلبکها سبب تجزیه سریع بازدارنده های پایه نیتریت می شود. دیاتومه ها سبب انباشتگی سیلیس شناخته شده اند، زیرا دیواره یاخته آغشته به سیلیس پلیمری شده، اُپالین است (اُپالین سنگی نرمتر و سبکتر از دُرکوهی می باشد.).




